Cần một cơ chế, chính sách đột phá toàn diện
Trước yêu cầu của tình hình mới, đặc biệt trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, kinh tế số, trí tuệ nhân tạo, áp lực về kinh tế xanh trong hội nhập quốc tế thì nhiều vấn đề cần phải có sự thay đổi.
Theo tôi, cần có cơ chế đột phá mạnh mẽ hơn nữa trong việc tạo không gian cho những đóng góp cá nhân, người trẻ, cũng như mở rộng giao thức tiếp nhận sáng kiến, hiến kế của cá nhân và nhóm sáng tạo trẻ. Từ đó, hướng tới đối thoại để tìm ra vướng mắc, bất cập trong thực thi chính sách, pháp luật nhằm kịp thời hoàn chỉnh cho phù hợp xu hướng thời đại và thực tiễn cuộc sống.
Ví dụ, việc xây dựng Luật Công nghiệp trọng điểm nhằm kiến tạo nền công nghiệp độc lập và tự chủ (theo mục tiêu và định hướng của Nghị quyết 29-NQ/TW Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045), giả sử chúng ta muốn thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát minh, sáng chế hiệu quả thì cần mở ra nhiều không gian hơn cho cá nhân và các nhóm trí thức trẻ.
Ví dụ, có thể đề xuất các biện pháp hỗ trợ, mở rộng biên độ ưu đãi trực tiếp cá nhân, nhóm trẻ, doanh nghiệp có dự án nghiên cứu tạo ra phát minh, sáng chế làm sao thủ tục hỗ trợ đó ngắn gọn, tăng cảm xúc, kích thích, lan tỏa, tránh phiền toái, tránh việc đặt ra quá nhiều tiêu chuẩn, điều kiện, thủ tục hành chính…
Cần tạo ra cơ chế nối kết để các thực thể sáng tạo tương tác, hợp tác qua lại với nhau. Cần tạo ra chính sách chung đồng bộ, ngắn gọn và có tính thực thi trong việc tạo ra môi trường cạnh tranh để sàng lọc, tinh tuyển được những giải pháp tốt nhất.
Luật sư NGUYỄN HOÀNG TRUNG HIẾU, trọng tài viên Trung tâm Trọng tài thương mại quốc tế Atlantic:
Cần một cơ quan chuyên giải thích luật
Thực tiễn những năm qua cho thấy nếu gặp các vướng mắc do pháp luật chưa quy định; hoặc có quy định nhưng chưa rõ ràng, còn chồng chéo thì các cơ quan nhà nước có xu hướng “ngâm hồ sơ”. Trong khi đó, hoạt động đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam gần đây luôn sôi sục.
Các quyết định đầu tư có thể được đưa ra trong một thời gian rất ngắn nhưng với giá trị rất cao. Tuy nhiên, khi nhà đầu tư bắt đầu tiếp cận triển khai thì lại gặp nhiều khó khăn do pháp luật quy định không rõ ràng. Do đó, nếu việc giải thích pháp luật không được triển khai một cách hiệu quả, kịp thời, theo từng vụ việc cụ thể thì đôi khi chính những quy định pháp luật ấy lại là rào cản đối với hoạt động đầu tư.
Việc giải thích luật hiện nay được thực hiện chủ yếu bởi các bộ, ngành. Mà việc giải thích của các bộ, ngành không được thể chế hóa nên những giải thích đó không tạo ra được một “tiền lệ” để có thể áp dụng cho các vụ việc tương tự.
Do vậy, cần xem xét thành lập một cơ quan giải thích pháp luật chuyên biệt thuộc Quốc hội. Cơ quan này phải kịp thời giải thích những vấn đề mà luật chưa quy định, chưa rõ ràng, còn chồng chéo để khơi thông các dòng chảy đã bị đóng băng trong nền kinh tế cũng như trong cuộc sống.
Cơ quan này có thể là một cơ quan mới, hoặc có thể tách hệ thống tòa án hành chính thành một hệ thống tách biệt với hệ thống tòa án tư pháp. Lúc đó, tòa án hành chính vừa có chức năng giải thích luật trước khi một tranh chấp xảy ra, vừa có chức năng xét xử một tranh chấp xảy ra và những giải thích luật trong bản án sẽ thành án lệ.
TS - Luật sư LÊ MINH PHIẾU, Giám đốc Công ty Luật TNHH LMP:
Tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thi hành pháp luật
Trong số các luật được thông qua tại Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XV, có 6 luật sẽ có hiệu lực trong năm 2024. Trong đó, phải nhắc đến Luật Khám chữa bệnh, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Giá… là những luật liên quan trực tiếp đến đời sống của nhân dân.
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tăng cường đôn đốc, kiểm tra, tập trung nguồn lực để triển khai thi hành pháp luật; xác định thi hành pháp luật là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của các ngành, các cấp, các cơ quan, tổ chức trong hệ thống các cơ quan hành chính, cơ quan tư pháp cả ở Trung ương và địa phương; bảo đảm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật để đảm bảo những thiết chế pháp luật bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước và nhân dân sớm đi vào cuộc sống.
Tôi kiến nghị một số giải pháp cần quan tâm như: (1) Đẩy nhanh tiến độ soạn thảo, ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật; (2) Chú trọng công tác truyền thông chính sách, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đến mọi tầng lớp nhân dân; (3) Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thi hành pháp luật, xử lý nghiêm các vi phạm; (4) Tăng cường cải cách tư pháp để nâng cao chất lượng và hiệu quả của các cơ quan tư pháp; tiếp tục cải cách hành chính, đáp ứng yêu cầu xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả.
Năm 2024, mặc dù còn phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức nhưng với các động lực tăng trưởng mới, tôi kỳ vọng về sự phục hồi nhanh chóng của nền kinh tế trong nước.
Bà Ung Thị Xuân Hương, nguyên Chánh án TAND TP.HCM
|